ترکیه به ترکی استانبولی Türkiye با نام رسمی جمهوری ترکیه، در جنوب شرقی اروپا و شمال غربی آسیا واقع شده است. این کشور دارای دو همسایه اروپائی و شش همسایه آسیایی است و با ایران حدود ۴۵۴ کیلومتر مرز مشترک دارد.
پایتخت جمهوری ترکیه شهر آنکارا و از شهرهای مهم آن می توان استانبول، ازمیر، آدانا، بورسا، ارضروم، قونیه، آنتالیا، وان و آغری را نام برد.
ترکیه با نام امپراتوری عثمانی در چند سده گذشته، بخش‌های بزرگی از خاورمیانه و جنوب شرقی اروپا را در دست داشت. تا اینکه پس از جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی، جمهوری ترکیه به رهبری آتاترک در سال ۱۳۰۲ (۱۹۲۳) تأسیس شد.
جمهوری ترکیه حدودا ۷۲ میلیون نفر جمعیت داشته و اکثر آنان شهرنشین اند.
زبان رسمی مردم این کشور ترکی است و تفاوت اندکی با زبان آذری دارد. این زبان در گذشته با خط عربی (عثمانی) نوشته می‌شد و از زمان تشکیل جمهوری ترکیه توسط آتاترک در سال ۱۳۰۲ هجری شمسی (۱۹۲۳) با خط لاتین نوشته میشود. ترکیه در میانه دو فرهنگ شرقی و غربی قرار دارد هرچند فرهنگ این کشور به شرق بسیار نزدیکتر است تا به غرب.
آب و هوای ترکیه
به طورکلی ترکیه چهار منطقه آب و هوایی دارد:
- سواحل جنوب و سواحل غرب با آب و هوایی مدیترانه ای
- سواحل دریای سیاه با تابستان هایی گرم و زمستان هایی معتدل و مرطوب
- بخش های شرق و شمال شرقی ترکیه با آب و هوایی کوهستانی
- بخش های مرکزی فلات آناتولی با آب و هوای نسبتا خشک قاره ای
در طول سردترین ماه های فصل زمستان، دی و بهمن، اختلاف زیادی میان درجه حرارت ناحیه های ساحلی از جمله سواحل جنوب، سواحل غرب و سواحل دریای سیاه و مناطق سرد داخلی مشاهده میشود. در نواحی مرتفع شرقی، زمستان ها طولانی تر و سردتر است. در نواحی کوهستانی و شمال ترکیه باران بسیار و به صورت منظم می بارد؛ ولی هر چه از سمت غرب به شرق می رویم از مقدار باران کاسته می شود. گرمترین تابستان ترکیه در آناتولی جنوب شرقی است. میزان بارندگی در این نواحی نصف نواحی ساحلی است.
آب و هواي استانبول
آب و هواي استانبول را در چهارچوب شرايط اقليمي مشخصي نمي توان سنجيد. زيرا آب و هواي آن تحت تاثير شرايط اقليمي متغير قرار دارد و نقطه گذر ميان آب و هواي درياي سياه و مديترانه است در استانبول ۳ نوع آب و هوا که تحت تاثير توده هاي هواي شمال و جنوب و توده هاي ساکن است ديده مي شود در اين ميان شرايط جوي که از جانب شمال منطقه را تحت تاثير قرار مي دهد عموميت دارد و شرايط اقليمي درياهاي مديترانه و سياه از يک سو و اقليم شبه جزيره هاي بالکان و آناتولي از سوي ديگر بر اين شهر تاثير دارند که ويژگي آب و هواي آن تابستانهاي گرم و زمستانهاي ملايم و پرباران است دماي متوسط سالانه ۷/۱۳ درجه سانتي گراد و ميزان باران متوسط سالانه ۴/۶۹۱ ميلي متر است. گرم ترين ماهها ژوئيه و اوت و سردترين آن ژانويه و فوريه است. نواحي بغاز در تابستانها خنک و ناحيه مرمره در زمستانها ملايم است.
بر اساس تدوین اولین قانون اساسی این کشور در سال ۱۹۲۴، اسلام به عنوان دین رسمی این کشور تعیین شد؛ لیکن به دنبال اصلاحات انجام شده در سال ۱۹۲۸، این بخش از قانون اساسی ترکیه حذف گردید و در حال حاضر ترکیه با نزدیک به ۹۸% مسلمان، کشوری لائیک (به معنی: عدم مداخله دین در امور دولتی) شناخته میشود. از جمعیت این کشور تنها ۲ درصد را مسیحیان، یهودیان و پیروان دیگر ادیان تشکیل می‌دهند.
مسلمانان ترکیه بیشتر پیرو مذاهب اهل سنت هستند که از میان آنها حنفی‌ها بزرگترین گروه به‌شمار می‌آیند که عمدتاً در مرکز و غرب ترکیه ساکن هستند. شافعی‌ها با جمعیتی کمتر در مناطق شرقی ترکیه مستقرند و اکثرا کرد هستند. شمار پیروان مذاهب دیگرِ اهل سنت بسیار کم است.
این کشور بیش از ۲۵ میلیون شیعه و علوی دارد که قائل به حقانیت امام علی (ع) هستند که غالبا در استانهای مرکزی و مناطق شرقی این کشور و همچنین استان قارص زندگی می‌کنند. شیعیان ترکیه به دو بخش تقسیم می‌شوند:
- شعیان امامی مذهبِ شرق ترکیه و مهاجران به استامبول و سایر نقاط کشور ترکیه
- علویان
مناسبت‌ها و رویدادهای ترکیه
مبنای تقویم در ترکیه سال میلادی است و سال نو با ماه ژانویه شروع می شود. تعطیلات غیر مذهبی در ترکیه، بر اساس تقویم میلادی محاسبه میشود؛ از تقویم اسلامی هم در جهت تعیین امور مذهبی و جشن های مذهبی استفاده می شود. تعطیلات رسمی مردم این کشور شنبه و یکشنبه است که البته کارمندان عصر شنبه و یکشنبه را تعطیل هستند و بخش خصوصی تنها روز یکشنبه تعطیل هستند. ترکیه کشوری فرهنگی با تاریخ غنی است. اقوام مختلفی در این کشور زندگی می کنند و هر یک رسوم، اعیاد، جشن ها و برنامه های مختلفی دارند. از سوی دیگر، دولت برای جذب گردشگران، برنامه های مختلف را مورد حمایت و تشویق قرار می دهد. تعطیلات رسمی سال نو (Yilbas) (New Years Day) در اول ژانویه: روز استقلال ملی و روز کودکت (National Sovereignty and Children’s Day) در ۲۳ آوریل؛ جشنواره روز کودک هم در این کشور – برگزار می شود. این جشنواره از سال ۱۹۷۹ بین المللی شده است و کشورهای مختلفی در آن شرکت می کنند. تا سال ۲۰۰۰، این جشن در آنکارا برگزار می شد؛ اما در سالهای بعد در شهرهای ازمیر، استانبول و آنتالیا هم برگزار می شود.روز کار و همبستگی(Labourand Solidarity Day) اول ماه می، جشن عمومی روز می، در یکم ماه می تنها در شهر استانبول؛ روز ورزش و جوانان و همچنین روز بزرگداشت آتاتورک نوزدهم می؛ روز پیروزی (victory day) در سی ام آگوست؛ این جشن به مناسبت پیروزی در جنگ داخلی در سال ۱۹۲۲ برگزار می شود. روز جمهوری (Republic Day) در ۲۸ و ۲۹ اکتبر؛ این جشن به مناسبت اعلام جمهوری ترکیه در سال ۱۹۲۳ برگزار می شود.
مناسبت‌های مذهبی در ترکیه
عید فطر (Seker Bayram) Eidul-Fitr: این عید در روزهای اول، دوم و سوم ماه شوال (سه روز تعطیلی بعد از ماه رمضان) برگزار می شود و تاریخ آن در ماه میلادی ثابت نیست. این عید را عید شیرینی نیز می نامند؛ مردم در این عید به هم شیرینی تعارف کرده و پایان یک ماه عبادت و روزه داری را جشن می گیرند. در این عید زیارت اهل قبور، پوشیدن لباس نو، دید و بازدید خویشاوندان و دوستان مرسوم است.
عید قربان (Eid al-Adha) (Kurban Bayram): هفتاد روز بعد از عید فطر و در روز دهم ماه ذی الحجه برگزار می شود. مدت این تعطیلات در ترکیه چهار روز است. تاریخ این عید هم در ماه میلادی ثابت نیست.
شب های قندیلی یا مولید کندیلی (Mevid Kandili): شب میلاد پیامبر (ص) است. برای اولین بار در سال ۱۹۸۹، سازمان امور دیانت ترکیه نسبت به برگزاری هفته وحدت با استناد به روز ۱۲ ربیع الاول به عنوان سالروز تولد پیامبر (ص) اقدام کرد. این رسم تا سال ۱۹۹۴ ادامه داشت تا این که در این سال، سازمان امور دیانت با تغییر تاریخ این هفته اعلام کرد که بر اساس تقویم میلادی روز میلاد مصادف با ۲۰ آوریل است و هفته وحدت در روزهای ۱۴ تا ۲۰ آوریل برگزار می شود.
رغائیب کندیلی (RegaibKandili): یا شب اولین جمعه ماه رجب؛
میراج کندیلی (Mirag Kandili): مراسم شب معراج که در ترکیه همزمان با شب مبعث و در تاریخ ۲۶رجب برگزار می شود.
برادت کندیلی (Berat Kandili): یا شب نیمه شعبان، دلیل نام گذاری این جشن ها به نام کندیلی یا قندیلی، به خاطر سنت برافروختن شمع و چراغ بر مناره های مساجد در این ایام است. پخت شیرینی مخصوصی با همین نام در این ایام بسیار رایج است. همچنین، مولودی هایی هم در این روزها اجرا می شود.
عاشورا (Asure Gunu): جامعه شیعیان در گذشته این مراسم عزاداری را به صورت پنهان و محدود برگزار می کردند. اما امروزه مراسم عزاداری در مناطق شیعه نشین با شکوه تمام برگزار می شود و شهروندان اهل سنت و علویان ترکیه نیز در آن شرکت می کنند.
شب قدر (Kadir Gegesi): مسلمانان ترکیه مانند سایر کشورهای اسلامی، شب قدر را یکی از شب های دهه آخر ماه مبارک رمضان می دانند. البته اهل سنت احتمال شب قدر بودن بیست و هفتم ماه رمضان را بیشتر می دانند. در این شب مسلمانان ترکیه تا پاسی از شب، در مسجد به قرائت قرآن و شنیدن آنها و دعاها و سرودهای دینی و نماز می پردازند.
موقعیت استراتژیک
موقعیت خاص جغرافیایی تركیه موجب شده است كه این كشور از موقعیت استراتژیكی هم برخوردار باشد، این سرزمین همانند پلی دو منطقه مهم بالكان و خاورمیانه را به یكدیگر متصل می‌كند. وجود نفت در خاورمیانه به بحران‌های متعدد، در این منطقه موجب افزایش اهمیت تركیه گشته، همچنین نزدیكی این كشور به دریای سیاه، اژه، مدیترانه و وجود دو تنگه مهم «بسفر» و «داردانل»، باعث شده است كالاهای مصرفی اروپا از طریق تركیه به خاورمیانه ارسال شود.
تركیه در اوایل دوره جنگ سرد (۱۹۵۳م) به علت وحشتی كه از حمله شوروی سابق داشت، به عنوان بازوی شرقی بلوک غرب به پیمان نظامی ناتو پیوست و پس از فروپاشی شوروی احتمال می‌رفت كه از اهمیت نقش تركیه كاسته شود اما به علت همجوار شدن این كشور با كشورهای مشترک المنافع (جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) و وجود منابع نفت و گاز در این منطقه، دوباره مورد توجه غرب قرار گرفت. تركیه در دوره اشغال كویت به دست نیروهای عراق و در جنگ خلیج فارس (۱۹۹۱) به موازات جبهه سعودی، جبهه‌ای در شمال عراق گشود و فعالانه علیه حضور نظامی عراق در كویت به نیروهای متحدین كمک كرد. پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران (۱۹۷۹) كشورهای غربی سعی كردند از طریق نفوذ تركیه به آسیای مركزی و قفقاز و انحصاری ساختن بازارهای این مناطق از نفوذ ایران بكاهند و حضور خود را از این طریق افزایش دهند.
مشكلات تركیه با كشورهای همجوار
تركیه از دیرباز با برخی همسایگان خود مرزهایی ناآرام داشته است. از آن جمله:
دشمنی دیرینه با ارمنستان (همسایه شرقی)
درباره عراق، تجاوز به خاک این كشور در بخش‌های شمالی و اجرای طرح‌های تحت پوشش (GAP) كه از طریق آن تركیه كنترل مصب‌های دجله و فرات و بهره برداری یكجانبه و پركردن مخازن آب را انجام می‌دهد و انقطاع جریان آب این دو رودخانه همواره موجب نگرانی دو كشور سوریه و عراق است.
درباره ایران، جمعیت كردهای تركیه و فعالیت‌های مرزی آنها گاه مسائلی را به وجود آورده كه بر روابط دو كشور تأثیر داشته است.
مشكلات تركیه در خارج از قلمروی ملی به سه كشور یونان، مقدونیه و قبرس مرتبط است. تركیه همواره با یونان بر سر حوزه دریای اژه، محدوده پرواز، حوزه فلات قاره و حقوق اقلیتِ ترك اختلاف دارد.
موارد تأثیرگذار بر روابط با ایران
تركیه با وجود داشتن نكات مثبت ژئوپلتیكی با پیرامون خود، نتوانسته است موانع ثبات و امنیت را كاملاً از میان بردارد. در حال حاضر مرز ایران و تركیه در مقایسه با دیگر مرزهای این كشور از آرامشی نسبی برخوردار است و هر دو كشور ایران و تركیه به رغم مشكلات موجود سعی در حفظ ثبات آن دارند. به طور كلی موارد تأثیرگذار بر روابط ایران و تركیه عبارتند از:
ژئوپلتیک ترک: در خصوص ژئوپلتیك ترك چند موضوع از جمله اعتقاد به «پایان تركیسم» قابل توجه است. «آذربایجان بزرگ» اقوام ترك و «جامعه ترك در مقابل جامعه اروپا» پان تركیست‌ها معتقدند: «اقوام و مردمی كه تا انتهای آسیای مركزی یعنی دیوار چین به زبان تركی صحبت می‌كنند از ملت بزرگ ترك هستند كه باید زیر یك پرچم گرد آیند. در این میان، مردم آذربایجان ایران با فرهنگ شیعی خود تا به حال تمایلی به این خودمختاری و جدایی نشان نداده‌اند و اصولاً آذری‌های ساكن در ایران به «پان تركیسم» و عقاید پان تركیست‌ها اشتیاقی نشان نمی‌دهند و همواره به حكومت مركزی ایران وفاداری محسوسی داشته‌اند.
ژئوپلتیک كرد: جمعیت كردهای تركیه تا سال ۱۹۹۵ بیش از ۱۶ میلیون نفر برآورد شده است كه در ۱۴ استان شرقی و جنوب شرقی اكثریت قومی هستند، پراكنش جغرافیایی كردها در آناتولی شرقی و جنوبی كه مناطقی استراتژیكی هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد. حزب كارگران كردستان (پ.ك.ك) در سال ۱۹۷۴ تأسیس گردید. در ۱۹۷۷ با چاپ منشور» در مسیر انقلاب «فعال شد و در ۱۹۸۰ از فعالیت منع گردید. با توجه به حضور كردها در ایران و عراق مشابهت نژادی آنها با كردهای تركیه، مسائل و مشكلاتی در طول تاریخ به وجود آمده است. از آن جمله در ایران تأسیس جمهوری خودمختار كردستان از مركز مهاباد در سال ۱۳۲۴ش به رهبری قاضی محمد و به دست اعضای حزب دموكرات كردستان، همچنین فعالیت‌های ضد انقلاب گروهك‌های كومله و دموكرات پس از انقلاب اسلامی در منطقه كردستان و ضعف این نیروها در سال ۱۳۶۴ و…از موارد مهم و قابل مطرح شدن هستند. بنابراین می‌توان اذعان كرد كه در مرز ایران و تركیه عامل بالقوه بحران ساز در درجه نخست كردها هستند كه به دلایل توزیع میان مرزی، عبور و مرور ساده و روحیه استقلال طلبی هر بار كه با سركوب دولت تركیه مواجه شده‌اند به سوی قبایل كرد در ایران متمایل گشته و مسائلی را به وجود آورده‌اند.
ژئوپلتیک آب: مصب دو رودخانه دجله و فرات در خاك تركیه قرار دارد و این دو رود پس از طی مسافتی، به سرزمین‌های سوریه و عراق وارد می‌شوند (فرات به سوریه و دجله به عراق). در خاك عراق دوباره این دو رود به یكدیگر می‌پیوندند و ۸۴ كیلومتر مرز آبی ایران و عراق (اروندرود) را تشكیل می‌دهند. در سال ۱۹۹۰ به علت بهره برداری‌های یكجانبه تركیه از مصب و امتداد این دو رودخانه، شدیدترین تضاد بین تركیه و همسایگانش به وجود آمد. این در حالی است كه تركیه با در اختیار داشتن ۲۶ حوضه رودخانه، از این لحاظ مشكل چندانی ندارد و می‌تواند به همراه عراق و سوریه درباره تقسیم آب دجله و فرات راه‌های مسالمت آمیزی را بیابد و به كار بندد. بنابراین كاهش آب در اروندرود ارتباط مستقیمی با اقدامات دولت تركیه می‌تواند داشته باشد.
*ساختمان سرکنسولگری ایران در استانبول در خیابان «کاگا اوغلو» و در آنکارا در خیابان «Tahran cad.no:10 kavaklidere» واقع شده است و نام سرکنوسل «محسن مرتضایی‌فر» می‌باشد.
ساعت مراجعات حضوری بخش کنسولی: از دوشنبه تا جمعه ساعت ۸:۳۰ الی ۱۱:۳۰ پیش از ظهر (شنبه و یکشنبه تعطیل می‌باشند).
آدرس ایمیل: info@iranembassy-tr.ir
سایت سفارت: Ankara.mfa.ir
جدول تعطیلات رسمی سال ۹۶ سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در استانبول
استراتژی‌های فرامرزی تركیه
تركیه درباره روابط با اسرائیل، ایالات متحده آمریكا و اتحادیه اروپایی استراتژی‌های فراملی و فرامرزی دارد و از دهه ۵۰ با ورود به ناتو به رعایت قراردادهای این پیمان و همكاری با آمریكا ملزم شد و از زمره اولین كشورهایی بود كه موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخت. این كشور در ۱۴ آوریل ۱۹۸۷ تقاضای عضویت در اتحادیه اروپایی كرد كه در ۵ فوریه ۱۹۹۰ این اتحادیه در اجلاسی با عضویت تركیه مخالفت و هشت علت را برای این مخالفت، عنوان كرد كه عبارتند از: كافی نبودن سطح پیشرفت‌های اقتصادی، افزایش نرخ تورم و بیكاری، اختلافات دینی و فرهنگی با اروپا، منازعه تركیه و یونان، مسئله قبرس و مسئله حقوق بشر در تركیه و بالاخره فقدان ثبات سیاسی. با این وجود تركیه همچنان تلاش می‌كند نظر اتحادیه را تغییر دهد. شواهد و قرائن نیز نشان می‌دهد، تركیه در آینده‌ای نزدیک عضو اتحادیه اروپایی خواهد شد.
